Bujanovac, 19. oktobar 2024. – Pitanje rešavanja službene upotrebe zastave albanske nacionalne manjine u Republici Srbiji može se rešiti u okviru drustvenog dijaloga za sprovođenje Plana sedam tačaka između republičke vlade i albanskih političkih predstavnika iz Preševa, Bujanovca i Medveđe, zaključak je razgovora na tribini „Službena upotreba jezika, pisma i simbola albanske nacionalne manjine u Republici Srbiji“, koju je u Bujanovcu organizovao Odbor za ljudska prava.
„Paradoks je neusaglašenost Ustava Republike Srbije i Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina. Dok se članom 79. Ustava o pravu na očuvanje obeležja pripadnicima nacionalnih manjina garantuje pravo na korišćenje svojih simbola na javnim mestima, član 16. st. 2 Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina zabranjuje upotrebu nacionalnih simbola ako su identični simbolima druge države“, izjavio je panelista Driton Bilali, sekretar Nacionalnog saveta Albanaca (NSA).
Smatrajući je nacionalnom zastavom, a ne državnom, kao u drugim delovima regiona i Srbije, Albanci kao svoj simbol koriste zastavu koja je ujedno i zvanična zastava Republike Albanije.
Dok se, prema Zakonu o izgledu, upotrebi grba, zastave i himne Republike Srbije, kažnjava postavljanje grba ili zastave strane države u Srbiji ako to nije praćeno postavljanje grba ili zastave Republike Srbije, osim u slučajevima kada je međunarodnim ugovorom drugačije ugovoreno.
Za ovaj prekršaj predviđena je kazna od 50.000 do 500.000 dinara za pravna lica.
Prema rečima Albana Alilija, zvaničnika NSA, iako se ovo pitanje od strane države tretira kao kršenje zakona, pitanje službene upotrebe nacionalne zastave albanske nacionalne manjine u Srbiji je zaista problem koji zahteva političko rešenje.
Što se tiče službene upotrebe albanskog jezika i pisma, nema problema sa zakonom na snazi, već više sa njegovom primenom, zaključili su panelisti.
Albanski jezik je u Preševu, Bujanovcu i Medveđi legalizovan je kao službeni 2002. godine svojim opštinskim statutima, kroz Zakon o službenoj upotrebi jezika i pisanja, koji predviđa da u jedinicama lokalne samouprave u kojima tradicionalno žive pripadnici nacionalnih manjina , njihov jezik i pismo moraju biti u službenoj upotrebi ako čine više od 15% ukupnog stanovništva zemlje.
Pozivajući se na istraživanje iz 2021. godine, panelista Kastriot Jakupi, načelnik Opšte službe u opštinskoj upravi Bujanovac, istakao je da je upotreba albanskog jezika kao službenog jezika u lokalnim institucijama na zadovoljavajućem nivou.
„Sprovođenje više zaostaje u institucijama sa republičkim ovlašćenjima. Dok postoji napredak u korišćenju dvojezičnosti u Osnovnom sudu u Bujanovcu i dalje ima kašnjenja u primeni u policiji, katastru…“, rekao je on.
Refik Šemsedini, načelnik Opštinske uprave Bujanovac, istakao je da i pored izrade kataloga albanskih imena od strane Nacionalnog saveta Albanaca, sa njegove strane mora da se radi na formulisanju imena prema pismu albanskog jezika.
Pomoćnik direktora srednje škole „Sezai Surroi“ u Bujanovcu Bujar Mustafa objasnio je kako neprimenjivanje albanskog jezika negativno utiče i na oblast obrazovanja, jer prema njegovim rečima, planovi, programi i obuke koje su samo na srpskom jeziku otežavaju nesmetano odvijanje obrazovnog procesa za administraciju, nastavnike i učenike, koji pohadjaju nastavu na albanskom jeziku.
Učesnici su se saglasili da javne politike treba dinamizirati u cilju jačanja kapaciteta institucionalnih mehanizama za praktičnu primenu zakona o upotrebi jezika i pisanja, što bi omogućilo prevazilaženje postojećih problema u upotrebi albanskog jezika i pisanja u opština Preševo, Bujanovac i Medveđa.
Tribina „Službena upotreba jezika, pisma i simbola albanske nacionalne manjine u Republici Srbiji“ organizuje se u okviru projekta „Južna Srbija – Vladavina prava za sve“, koji sprovodi Odbor za ljudska prava sa uz podršku Fondacije Rockefeller Brothers.
Reciprocitet, ono što je dozvoljeno Srbima u Albaniji ta ista prava dati Albancima u Srbiji. Da se Srbima vrate albanizovana imena i prezimena i tek onda da se razgovara ravnopravno o pravima manjina u obe države. Valjda i tamo ima odbor za ljudska prava. Ista prva za sve narode na Balkanu.