Najmanje beba u poslednjih deset godina: Odliv mozgova i prazne kolevke

Bujanovac, 8. avgust 2025. – Srbija godišnje gubi grad veličine Kikinde, a broj stanovnika smanjen je za više od 660.000 u poslednjih 10 godina, pokazuju statistički podaci.

U prvoj polovini ove godine rođeno je skoro 1.500 beba manje nego u istom periodu prošle godine, pokazuju podaci Republičkog zavoda za statistiku, piše portal RTS.

KADA SE RAĐA NAJVIŠE BEBA

Bilo bi dobro da je taj pad manji. Videćemo drugu polovinu godine. Najviše beba se, inače, rađa u julu, avgustu i septembru. Prosečna starost majke koja se odlučuje na rađanje je 29 godina, navodi Gordana Bjelobrk iz Republičkog zavoda za statistiku

Jovana Ružičić iz Centra za mame kaže da država može da uradi mnogo toga da podstakne rađanje, najpre da obezbedi sistem koji funkcioniše, da se svi zakoni poštuju i da svako može da ostvari svoja prava.

Ružičićeva navodi da uslovi zavise od porodilišta do porodilišta.

“Ima porodilišta gde su uslovi zaista dobri i nekih gde apsolutno nisu dobri i sve između toga, ali ono što ipak ostavlja najveći utisak je kako su žene tretirane”, napominje Ružičićeva.

Rezultati popisa: Opština Bujanovac ima 42.634 stanovnika iako je popisano 12.000 više

Centar za mame se zalaže da država stimuliše povratak žene na posao.

“Država bi mogla da pomogne time što će otpisati deo poreza i doprinosa na njenu platu posle porodiljskog i time zaštititi tu ženu da ne dobije otkaz nakon porodiljskog. Trebalo bi da imamo više vrtića i da budu namenjeni i slobodni i za decu čiji roditelji ne rade kako bi mogli da se zaposle”, kaže Ružičićeva.

Osim što nas je sve manje, stanovništvo nam je sve starije, pa se očekuje da će 2041. godine svaki četvrti stanovnik biti stariji od 65 godina. Znatno je smanjen i broj žena u reproduktivnom dobu.

STANOVNIŠTVO SVE STARIJE

Godine 2025. godine imaćemo 5,2 miliona stanovnika. Bićemo prosečno stariji za dve do tri godine. Prosečna starost stanovništva biće 46,4 godine. Polovina stanovništva živeće u Beogradu, Nišu, Novom Sadu, Kragujevcu, Novom Pazaru. Povećava se broj opština sa manje od 5.000 stanovnika i sa od 5.000 do 10.000 stanovnika, kaže Gordana Bjelobrk iz Republičkog zavoda za statistiku

Između dva poslednja popisa, 2011. i 2022. godine, broj stanovnika u Srbiji smanjen je za više od pola miliona. Sada već taj broj premašuje 660.000 stanovnika. Svake godine, u proseku izgubimo grad veličine Kikinde, oko 85 odsto zbog negativnog prirodnog priraštaja – godišnje je više umrlih nego živorođenih, a razliku čine migracije.

INOSTRANSTVO

Godišnje u proseku 11.000 ljudi više ode iz Srbije nego što se vrati u zemlju.

Između dva poslednja popisa, Srbiju je napustilo oko 147.000 stanovnika.  Prosečna starost ljudi koji odlaze u inostranstvo je između 30 i 35 godina. Najčešće odlaze u Evropu, a vraćaju se posle određenog perioda. Povratnici u proseku imaju 44 godine, objašnjava Bjelobrk.

Demograf Vladimir Nikitović kaže za RTS da niko ne zna šta će biti za 50 ili 100 godina.

“Ako posmatramo prethodnih 100 godina, vidimo da su desile toliko dramatične migracione promene koje niko nije mogao da pretpostavi. Trendovi pokazuju da će se desiti smanjenje broja stanovnika u Srbiji i udela dominantne etničke grupe, tj. Srba, u populaciji. To je nešto što je tipično i za čitav ovaj region u kome živimo”, objašnjava Nikitović.

Popis: Albanci čine trećinu stanovnika Pčinjskog okruga

Gordana Bjelobrk iz Republičkog zavoda za statistiku navodi da, prema popisu iz 2022. godine, u Srbiji živi oko 5.400.000 Srba.

• Srbija nestaje: Svake godine gubimo grad veličine Kikinde

• Za 10 godina nestalo 660.000 ljudi – ko će ostati?

• Rađa se sve manje beba, a odlazak mladih ubrzava praznjenje Srbije

• Demografski alarm: Polovina Srbije biće u pet gradova, sela prazna

• Srbija stari – 2041. svaki četvrti stanovnik stariji od 65 godina

• Rađa se sve manje dece, odlazi sve više mladih

• Negativan prirodni priraštaj guta Srbiju – rešenja i dalje nema

• U 10 godina izgubili smo gradove i sela – trend se nastavlja

“To je oko 81 procenat ukupne populacije. Godine 2011. bilo ih je oko 5.900.000. Kada govorimo o 2022. godini, na drugom mestu su Mađari, zatim Bošnjaci, Romi, a sve ostale nacionalne manjine imaju udeo manji od jednog procenta”, kaže Bjelobrk.

Prema rečima demografa Vladimira Nikitovića, početak negativnog prirodnog priraštaja registrovan je već 1989. godine u Vojvodini.

“To se nije dogodilo preko noći. To je rezultat što već 100 godina nijedna generacija nije dostigla prostu reprodukciju, da imate dvoje dece, koliko god mi mislili da jeste. Tokom Drugog svetskog rata imali smo nagli pad, što je bilo očekivano, a zatim je usledio kompenzacioni period koji je bio vrlo kratak, kraći nego u mnogim drugim državama, što je zapravo bio početak demografske krize na koju su tadašnji demografi upozoravali”, kaže Nikitović.

Ni u poslednjih 20 godina, ocenjuje Nikitović, mere za povećanje broja stanovnika nisu odgovarajuće.

“Mere u poslednjih 20 godina takođe predstavljaju gašenje požara jer su fokusirane samo na jedan segment, koji nije nebitan, ali faktori koji utiču, ako govorimo samo o fertilitetu, složeni su i ne možete samo na jedan set faktora uticati i očekivati da ćete imati izvesno neki rezultat. Rezultati koje mi vidimo, to je blagi porast trećeg i četvrtog deteta u porodici, ali kod slabije obrazovanih, tako da to nisu rezultati koji mogu omogućiti ono što bismo kao društvo želeli”, objašnjava Nikitović.

Država donosi razne podsticajne mere za rađanje. Republički zavod za statistiku prati efekte i o tome obaveštava nadležne. Gradovi i opštine bi mogli više da rade na polju podmlađivanja stanovništva.

“Treba da samoinicijativno donose mere, da shvate ozbiljnost situacije na lokalnom nivou i da pokušaju mladim ljudima da pruže neke podsticaje, najpre da ostanu na toj teritoriji, a onda da se odluče da postanu roditelji”, smatra Bjelobrk.

Prema Zakonu o finansijskoj podršci porodici s decom, na primer, žena iz Nemačke koja u našoj zemlji rodi dete i ima status stalno nastanjenog stranca, dobiće 500.000 dinara za prvo dete, kao i žena iz Srbije.

Što se tiče i teorije i prakse iz demografije, stalno govorimo donosiocima odluka da mera za prvo dete nije nužna, već tek od drugog i trećeg. To je izuzetno veliki izdatak, a suštinski ne menja ništa, naglašava demograf Vladimir Nikitović.