Bujanoc, 19 shtator 2022. Marrëveshja e dytë për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës duhet të nënshkruhet në vitin 2023 dhe Serbia duhet ta pranojë faktikisht realitetin e Kosovës si shtet i pavarur, por nuk do ta njohë atë zyrtarisht. Në një fazë të mëvonshme, hipotetikisht pas 10 vitesh, kur BE-ja të jetë gati të zgjerohet dhe të përfshijë Ballkanin Perëndimor, do të ketë një marrëveshje për njohjen reciproke, si parakusht për anëtarësimin e të dy vendeve në BE. Ky është plani që u bë pas angazhimit të këshilltarëve të presidentit Emmanuel Macron dhe kancelarit Olaf Scholz, i cili u mor nga “Albanian Post”.
Sipas marrëveshjes, duke filluar nga viti i ardhshëm (nëse propozimi pranohet), Kosova do të njihet nga pesë vendet e Bashkimit Evropian që ende nuk e kanë njohur, ndërsa Serbia do të përfitojë nga ndihma enorme financiare dhe ekonomike dhe do të njihet si një fuqi në rajon, transmeton Kossev tekstin e gazetës shqiptare.
“Korniza e re” që ka “Albanian Post” është një propozim i ri që ka rezultuar drejtpërdrejt nga përfshirja e Macron-it dhe Soltz-it në procesin e dialogut, sepse siç thuhet në dokument, “Kosova dhe Serbia e vetme nuk do ta zgjidhin kurrë problemin. .”
Dokumenti me katër faqe, i cili shpjegon logjikën e kornizës së re, përmban një vizion 10-vjeçar për të trajtuar problemin dhe ofron një ” makro perspektivë “.
Ai përbëhet nga një hyrje dhe tre segmente së bashku me tre nëntituj që përmbajnë 13 pikë.
Të gjitha segmentet shpjegojnë të ashtuquajturën “kornizë e re”, e cila iu prezantua Albin Kurtit dhe Aleksandar Vuçiqit. Për këtë kuadër ka folur publikisht vetëm presidenti serb Vuçiq pas vizitës së dy këshilltarëve në Beograd.
Propozimi në fund parasheh edhe se si të veprohet nëse Kosova dhe Serbia nuk e pranojnë këtë propozim.
Ky seksion tregon në tre pika se çfarë pritet në 10 vitet e ardhshme nëse marrëveshja pranohet. Ngjarjet aktuale shihen si vazhdimësi e angazhimit të BE-së në dialogun e nisur një dekadë më parë.
“Në vitin 2013 – Marrëveshja e parë për normalizimin e marrëdhënieve. 2023 – marrëveshja e dytë për normalizimin e marrëdhënieve (pranimi aktual i pavarësisë së Kosovës kundrejt një akti formal të njohjes), dhe marrëveshja e tretë për normalizimin e marrëdhënieve (njohja reciproke formale), pak para anëtarësimit të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor drejt BE-së”, thuhet në dokumentet me të cilat disponon “Albanian Post”.
Në pikën e parë theksohet se “nga mesi i vitit 2023 duhet të arrihet normalizimi thelbësor i marrëdhënieve”.
Pastaj duhet të vazhdoni me pikën e dytë.
“Kosova dhe Serbia janë dy realitete të veçanta juridike dhe politike që duhet të njihen si të tilla nga të gjitha palët në procesin e dialogut. “Të gjitha palët” janë Prishtina (Kosova), Beogradi (Serbi) dhe Brukseli (BE – që do të thotë të gjitha vendet e BE-së, përfshirë ato që nuk e kanë njohur atë)”.
Dhe pika e dytë e qartëson qëndrimin e Serbisë.
Serbia nuk do të jetë e gatshme të hyjë në BE pa normalizimin e plotë të marrëdhënieve politike, juridike dhe diplomatike me Kosovën. Megjithatë, duke qenë se pranimi i Serbisë në BE është ende larg, në këtë fazë Serbia nuk do t’i kërkohet të njohë ligjërisht Kosovën”.
Sipas burimeve të AP, ky qëndrim është rezultat i faktit se BE-ja aktualisht nuk është e gatshme as të marrë në konsideratë anëtarësimin e përshpejtuar të Serbisë, pra edhe të vendeve të tjera të Ballkanit Perëndimor.
Prandaj, në pikën e katërt saktësohet se “tani për tani në vend të njohjeve, Serbia duhet ta pranojë realitetin e Kosovës si realitet të veçantë politik dhe juridik”.
Në konferencën e Beogradit, presidenti Vuçiq e bëri këtë publikisht kur tha: “ata këmbëngulin që atje (dmth në Kosovë) ekziston një realitet që ne duhet ta pranojmë si të tillë”.
Para se të vazhdohet me shpjegimin e “termave praktike”, bëhet një vërejtje.
Dokumenti sqaron se “thelbi këtu është përdorimi korrekt i semantikës: pranimi i pavarësisë së Kosovës kundrejt njohjes së pavarësisë së Kosovës”.
Ai gjithashtu shpjegon se çfarë do të thotë të pranosh pavarësinë, e ndarë në tre pika.
“Faktikisht, Kosova dhe Serbia duhet të normalizojnë plotësisht marrëdhëniet, duke mundësuar lëvizjen dypalëshe të njerëzve dhe mallrave”, thuhet në pikën e parë.
“Ky normalizim duhet të reflektohet edhe në rajon. Me fjalë të tjera, lidhja, zhvillimi socio-ekonomik, fqinjësia e mirë dhe të dhënat dixhitale, Tregu i Përbashkët Rajonal i promovuar nga Këshilli i Bashkëpunimit Rajonal, bazuar në katër liritë e BE-së dhe duke e udhëhequr rajonin drejt një tregu të përbashkët të përbashkët të BE-së”, thotë pika e dytë.
Sipas burimeve të “Albanian Post”, për këtë këmbëngulin Gjermania dhe Franca. Këto dy shtete të fuqishme, shtyllat e BE-së, ranë dakord për një politikë ndaj Ballkanit Perëndimor. Franca qëndron fuqishëm me Gjermaninë në qëllimin e saj për rigjallërimin dhe suksesin e plotë të Procesit të Berlinit, ndërsa Gjermania qëndron fuqishëm me Francën në vizionin e saj për një politikë të kujdesshme zgjerimi ndaj Ballkanit Perëndimor.
Franca dhe Gjermania ia kanë bërë të qartë Kosovës dhe Serbisë se deri në vitin 2022 duan sa më shumë marrëveshje praktike mes dy palëve që mundësojnë rivitalizimin e suksesshëm të procesit të Berlinit.
Në pikën e tretë thuhet se “duke e pranuar Kosovën si realitet më vete politik dhe juridik, Serbia do të mbajë qëndrim pasiv dhe nuk do ta kundërshtojë më anëtarësimin e Kosovës në organizatat ndërkombëtare”. Sipas burimeve të “Albanian Post”, moskundërshtimi aktiv për anëtarësimin e Kosovës në organizatat ndërkombëtare është një kërkesë specifike dhe shumë e fortë e Serbisë.
Pas shpjegimit të këtyre pikave, dokumenti sqaron pozicionin e BE-së në tërësi dhe të shteteve individuale në raport me statusin e Kosovës.
“Pas marrëveshjes së dytë për normalizimin e marrëdhënieve, pesë vendet jo-njohëse në BE do t’i bashkohen 22 vendeve të tjera të BE-së dhe do ta njohin Kosovën. Ky unitet i lejon Brukselit të trajtojë anëtarësimin e gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor si një bllok”, thuhet në dokumentin e siguruar nga Posta Shqiptare.
Është paraparë edhe anëtarësimi i Kosovës në organizatat ndërkombëtare dhe kjo rrugë kalon nëpër katër faza, por paraprakisht është përcaktuar se “pozicioni pasiv i Serbisë nuk e zgjidh përfundimisht problemin”.
Anëtarësimi i Kosovës në Kombet e Bashkuara varet nga vetoja e Rusisë në Këshillin e Sigurimit. Mirëpo, derisa BE dhe SHBA të zgjidhin çështjet e tyre me Rusinë, pas marrëveshjes së dytë për normalizimin e marrëdhënieve, anëtarësimi i Kosovës në organizatat ndërkombëtare do të kalojë nëpër këto faza”.
Sipas propozimit, faza e parë është “Kosova bëhet anëtare e Këshillit të Evropës”, faza e dytë – “Anëtarësimi në INTERPOL dhe UNESCO”, “faza e tretë, fillimi i negociatave për anëtarësim në NATO, aplikimi për anëtarësim në BE. ” dhe “faza e katërt: Anëtarësimi në OKB”.
Krejt në fund u shpjegua se çfarë përfitojnë të dyja vendet nëse nënshkruajnë marrëveshjen dhe cilat do të jenë pasojat nëse nuk arrihet marrëveshja.
Sa i përket Kosovës, ajo “merr njohjen e pesë vendeve të BE-së, duke zhbllokuar perspektivën e anëtarësimit në NATO dhe BE”, ndërsa “Serbia merr ndihmë të madhe financiare dhe ekonomike dhe do të njihet si një fuqi që udhëheq rajonin ekonomikisht dhe politikisht”. .
Pasi që Kosova aktualisht nuk ka liberalizim të vizave dhe është praktikisht e izoluar, pasojat e mos nënshkrimit kanë të bëjnë më shumë me qeverinë sesa me vetë shtetin. Dokumenti nxjerr në pah izolimin e plotë të qeverisë së Kurtit, si një formë presioni që do të ndikonte në jetëgjatësinë e qeverisë.
Nga ana tjetër, nëse Beogradi nuk e pranon, do të pasojë “izolimi ekonomik dhe financiar”, po ashtu theksohet se “pesë vendet që nuk e njohin përfundimisht do të largohen nga Serbia dhe do t’u bashkohen vendeve të tjera që e kanë njohur Kosovën. ” Pavarësisht rezultatit, BE-ja do të flasë me një zë”.
Pas ngjarjeve në Ukrainë, çështja e unitetit të BE-së, në lidhje me Kosovën dhe Serbinë, u bë thembra e Akilit për vetë BE-në, prandaj Franca dhe Gjermania angazhohen për demonstrimin praktik, politik dhe juridik të unitetit evropian.
Prandaj, Serbia është vënë në një pozitë ku bëhet e qartë se në rast kundërshtimi do të humbasë ndihmën e nevojshme ekonomike dhe politike nga BE-ja dhe mbështetjen e pesë vendeve që nuk e njohën atë.
Dokumenti, siç u shpjegua në fillim, është një perspektivë makro, e krijuar si një draft-shpjegim i dinamikës kryesore dhe nuk trajton elemente konkrete apo marrëveshje një nga një që janë arritur deri më tani në Bruksel – një nga më problematike, Asociacioni me shumicë serbe.
Ajo që është parë deri më tani, BE-ja dhe diplomatët e tjerë perëndimorë duan të zbatojnë të gjitha marrëveshjet e nënshkruara, duke përfshirë edhe Asociacionin, të cilin qeveria e Kosovës e kundërshton.
Burime të Albanian Post, të cilat kanë njohuri të drejtpërdrejta për procesin aktual, konfirmojnë se pa gatishmërinë e Serbisë për ta njohur zyrtarisht pavarësinë e Kosovës, është shumë e vështirë të arrihet një marrëveshje për Asociacionin, e cila do të siguronte një shkallë më të madhe të autonomisë për serbët në Kosovë. Me fjalë të tjera, është shumë e lehtë që diskutimet për Asociacionin të zhvendosen në fazën e tretë të dialogut, kur perspektiva evropiane e Serbisë dhe e Kosovës të bëhet e prekshme.
