Shkruan: N. Stevanoviq
Bujanoc, 16. mars 2023. Përfaqësuesit politikë dhe institucionalë të shqiptarëve në Bujanoc, Preshevë dhe Medvegjë kanë publikuar një deklaratë në të cilën kërkojnë të njëjtat të drejta për popullatën shqiptare në tri komuna në jug të Serbisë, me ato që kanë serbët në Kosovë. Në mesin e nënshkruesve të deklaratës janë kryetari i Komunës së Bujanocit Nagip Arifi, kryetari i Kuvendit të Bujanocit Enver Ramadani dhe deputeti Shaip Kamberi.
Politikanët shqiptarë kanë vazhduar kështu fushatën e nisur pas publikimit të planit franko-gjerman për Kosovën, në të cilin pothuajse çdo ditë kërkojnë reciprocitet në të drejtat në raport me serbët në Kosovë dhe përfshirjen e Luginës së Preshevës, siç e quajnë ata zonën e tri komunave, në dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.
“Zyrtarizimi i kërkesës legjitime dhe të drejtë për reciprocitet në të drejtat ndërmjet serbëve të Kosovës dhe shqiptarëve në Serbi në kuadër të dialogut të Brukselit është një hap që ne, përfaqësuesit e Luginës së Preshevës, po e inicojmë sot. Kërkojmë nga Bashkimi Evropian dhe SHBA mbështetjen për këtë parim fisnik, i cili bazohet në traditën liberale të vendeve demokratike të kontinentit tonë”, thuhet në deklaratën e 13 marsit.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq e quajti të pakuptimtë kërkesën për reciprocitet gjatë vizitës së tij në Bujanoc më 11 mars.
“Konteksti aktual politik, pas pushtimit rus të Ukrainës, kërkon një dinamikë më të theksuar, veçanërisht në çështjet e sigurisë, të drejtat e pakicave dhe parimin e sigurisë kolektive të rajonit të Ballkanit Perëndimor. Prandaj, në këtë kuptim, është e rëndësishme që Lugina e Preshevës të jetë në fokus të politikave transatlantike dhe të politikave të tjera perëndimore, me mbështetjen e Republikës së Kosovës dhe Republikës së Shqipërisë”, thuhet më tej në deklaratë.
Për të arritur këtë, thuhet, “është e nevojshme përfshirja zyrtare dhe thelbësore e çështjes së Luginës së Preshevës në dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, i cili lehtësohet nga Bashkimi Evropian”.
“Të flasim vetëm për komunitetet pakicë në Kosovë, e jo për ato në Serbi, nuk do të kontribuojë për një të nesërme paqësore, përkundrazi”, besojnë liderët e shqiptarëve në Serbi.

Siç thonë ata, reciprociteti në të drejtat e komuniteteve pakicë bazohet në parimin e barazisë, i cili është me rëndësi jetike për ta, dhe simetria dhe harmonizimi i të drejtave të komuniteteve pakicë në rajon do t’i shërbejë evropianizimit dhe demokratizimit të Serbisë dhe t’i japë legjitimitet Bashkimit Evropian në rolin e ndërmjetësit në dialog.
Në deklaratën e politikanëve shqiptarë, thuhet se Serbia nuk ka zbatuar qëllimet thelbësore, si integrimi, rimëkëmbja më e shpejtë ekonomike, kthimi i popullsisë së zhvendosur dhe demilitarizimi i rajonit nga njësitë speciale të sigurisë shtetërore dhe forcat e armatosura.
Ata rikujtuan gjithashtu se kërkesën për reciprocitet ia kanë drejtuar tashmë përfaqësuesit të lartë për politikë të jashtme të BE-së, Josep Borello, dhe përfaqësuesit të Departamentit të Shtetit të SHBA-së, Gabriel Escobar.
Në deklaratë kërkohet nga Serbia, siç thuhet, të përmbushë obligimet nga marrëveshjet ekzistuese me shqiptarët në Luginën e Preshevës, por edhe të ndalojë pasivizimin e adresave të vendbanimit.
“I bëjmë thirrje institucioneve të Republikës së Kosovës dhe Republikës së Shqipërisë që në kuadër të bashkëpunimit rajonal të veprojnë në mbrojtje të interesave të shqiptarëve të Luginës së Preshevës, në përputhje me referendumin e 1 dhe 2 marsit 1992. për autonominë politike dhe territoriale me të drejtën e bashkimit me Kosovën”, thuhet në deklaratë.
Dokumenti është nënshkruar edhe nga kryetari i Këshillit Kombëtar të Shqiptarëve Ragmi Mustafa, kryetari i Kuvendit të Komunës së Preshevës Sami Salihu, kryetari i Partisë Demokratike shqiptare me seli në Preshevë Ragmi Mustafa dhe deputeti i Kuvendit të Komunës së Medvegjës Femi Beja.
Këtë dokument nuk e kanë nënshkruar nënkryetari i Komunës së Bujanocit, Shqiprim Musliu dhe kryetari i Preshevës, Shqiprim Arifi.