Bujanoc, 4. maj 2023. (Foto: Pixabay) – Me rastin e të shtënave në shkollën fillore të Beogradit “Vladislav Ribnikar”, ku mbetën të vrarë nëntë persona, Qeveria e Serbisë shpalli tri ditë zie, duke filluar nga e premtja deri të dielën. Për shkelje të rregullave të sjelljes gjatë ditëve të zisë, parashikohet gjobë prej 50.000 deri në 200.000 dinarë për personat juridikë, ose nga 2.000 deri në 10.000 dinarë për personat fizik.
Sipas ligjit, një ditë zie shpallet pas një aksidenti veçanërisht të rëndë që rezulton me vdekjen, plagosjen ose dëmtimin e rëndë të shëndetit të një numri të madh njerëzish, ose në rastin e vdekjes së një zyrtari të lartë të qeveritar. Gjithashtu, ditë zie mund të shpallet në rast të vdekjes së një personi që kishte merita të mëdha për vendin, si dhe me rastin e një ngjarjeje tragjike, kur kështu vlerëson qeveria.
Vendimin për shpalljen dhe kohëzgjatjen e ditës së zisë e merr Qeveria e Serbisë. Dita e zisë zgjat aq sa është përcaktuar me vendimin për shpalljen dhe kohëzgjatjen e ditëve të zisë, por nuk mund të zgjasë më shumë se tri ditë. Fillon në mesnatë dhe përfundon në mesnatë në ditën e caktuar si dita e fundit e zisë.
Autoritetet dhe organizatat, si dhe personat e tjerë juridikë që valojnë flamurin, janë të detyruara që gjatë ditëve të zisë ta ulin flamurin e Serbisë në gjysmështtizë, me ndriçim përkatës gjatë natës.
Organizatat transmetuese për informimin e publikut në territorin e Republikës së Serbisë janë të detyruara që në programet e tyre, duke përfshirë edhe transmetimet e destinuara për jashtë vendit, në ditët e shpallura të zisë:
1) Transmetojnë vendimin për shpalljen e ditëve të zisë dhe programin e respektimit të saj, të marrë nga organi kompetent i Republikës së Serbisë ose organi i caktuar prej tij;
2) Informon publikun për tubimet përkujtimore të organizuara nga organet kompetente të Republikës së Serbisë ose organet e caktuara prej tyre me rastin e ditës së zisë;
3) Në vend të shfaqjeve humoristike, argëtuese, folklorike e të tjera me muzikë argëtuese dhe popullore, transmetojnë muzikë dhe emisione të përshtatshme për ditëve të zisë;
4) Harmonizoni skemën e detajuar të programit gjatë ditëve të zisë.
Organizatat botuese-gazetare që botojnë gazeta ditore janë të detyruara që ditëve të zisë t’i shtypin gazetat e tyre me ngjyrë të zezë, duke shënuar në faqen e parë vendimin për shpalljen e ditëve të zisë dhe shpalljen e shënimit të tyre.
Në institucionet arsimore dita e zisë shënohet me një minutë heshtje në orën e parë dhe programi i edukimit muzikor i përshtatet ditës së zisë. Muzetë, teatrot, kinematë, organizatat që kanë programe muzikore e skenike, arkivat dhe institucionet e tjera në fushën e kulturës janë të detyruara t’i përshtatin programet e tyre me ditët e zisë.
Dita e zisë në salla sportive, stadiume dhe kënde lojërash shënohet me uljen e flamujve të Serbisë dhe klubeve sportive në gjysmështizë. Para fillimit të ngjarjes sportive, gjyqtari i bie bilbilit për të shënuar fillimin dhe përfundimin e mbajtjes një minuti heshtjeje në shenjë nderimi dhe mesazhet përkatëse për t’u dërguar viktimave të aksidentit, për të cilin është shpallur ditë zie.
Gjatë ditëve të zisë, ndalohet transmetimi i muzikës popullore dhe argëtuese, përkatësisht mbajtja e programeve argëtuese në vende publike.
Mbikëqyrjen e zbatimit të këtij ligji për respektimin e ditëve të zisë e kryen Ministria e Brendshme, si dhe ministritë përkatëse të kulturës, informacionit dhe arsimit.
Shkelja e ligjit të lartpërmendur dënohet me gjobë prej 50.000 deri në 200.000 dinarë për personat juridikë, ose nga 2.000 deri në 10.000 dinarë për personat fizik.