Bujanoc, 4. korrik 2023. Deputeti nga Bujanoci, Shaip Kamberi, i ka dorëzuar Kuvendit të Serbisë propozimin për ndryshimin e Ligjit për selitë dhe zonat e gjykatave dhe prokurorive publike, i cili, thotë ai, do të kontribuojë në ndërtimin e barazisë, vendosjen e sundimit të ligjit dhe integrimin proporcional të shqiptarëve në këtë degë të pushtetit.
Propozimi i Kamberit, i cili është në procedurë parlamentare nga 3 korriku, parasheh themelimin e Gjykatës Themelore në Preshevë, pastaj të Prokurorisë Themelore dhe të Lartë për gjykatat në Bujanoc dhe Preshevë, si dhe gjykatat e larta për këto dy komuna.
Decentralizimi i gjyqësorit, pra kthimi i gjykatave dhe krijimi i prokurorisë në Bujanoc dhe Preshevë, është një nga kërkesat e planit 7 pikash me të cilin përfaqësuesit politikë shqiptarë nga jugu i Serbisë dolën para Qeverisë së Serbisë dhe komunitetit ndërkombëtar në vitin 2013. Qeveria e miratoi dokumentin në të njëjtin vit, por ndryshimet e kërkuara nga shqiptarët nuk kanë ndodhur deri më sot në drejtësi.
Gjykata themelore në komunën e Preshevës është shfuqizuar në vitin 2010 dhe në propozimin e Kamberit në radhë të parë është kërkesa për rikthimin e saj.
“Kërkesa e radhës është formimi i Prokurorisë Themelore, e cila do të mbulojë territorin e Gjykatës Themelore në Bujanoc dhe Preshevë. Aktualisht as Presheva e as Bujanoci nuk kanë prokurori. Prokuroria në Bujanoc është në varësi të Prokurorisë Themelore në Vranjë”, thotë Kamberi.
Themelimi i Gjykatës së Lartë, kompetente për gjykatat themelore në Bujanoc dhe Preshevë, është kërkesa e tretë në propozimin e paraqitur.
“Përveç institucioneve bazë të gjyqësorit, kërkesa i referohet edhe ndërtimit të institucioneve të nivelit të dytë në sistemin gjyqësor, të cilat do të mundësonin në radhë të parë pjesëmarrjen e drejtë, proporcionale dhe të barabartë të shqiptarëve në drejtësi”. thotë deputeti i Bujanocit.
Kamberi kërkon edhe themelimin e Prokurorisë së Lartë, me juridiksion në territorin e gjykatave të larta në Preshevë dhe Bujanoc.
Këto kërkesa justifikohen, siç thotë Kamberi, me rezultatin e regjistrimit të popullsisë vitin e kaluar, që dëshmon shumicën absolute të popullsisë shqiptare në strukturën etnike të këtyre komunave.
“Megjithatë, për shkak të diskriminimit nga ana e shtetit, shqiptarët janë të përjashtuar nga pjesëmarrja në të gjitha institucionet shtetërore, veçanërisht në gjyqësor, gjë që tregon domosdoshmërinë e ndryshimit të ligjit për selitë dhe territorin e gjykatave, i cili do të mundësonte përfaqësim të drejtë dhe të barabartë të shumicës. Popullsia shqiptare në këto komuna në sistemin e drejtësisë”, thekson Kamberi.
Sipas tij, shtetet demokratike duhet të respektojnë plotësisht sundimin e ligjit dhe standardet ndërkombëtare në sferën e mbrojtjes së minoriteteve, që përfshin standardin e pjesëmarrjes efektive të minoriteteve në jetën institucionale.
“Pavarësisht se është nënshkruese dhe ratifikuese e konventave ndërkombëtare, përfshirë Konventën Kuadër për Mbrojtjen e Minoriteteve të Këshillit të Evropës, e cila u imponon shteteve pjesëmarrjen efektive të pakicave në jetën institucionale, Republika e Serbisë, në mungesë të vullnetit. e elitave politike në Beograd, krijuan një sistem të aparteidit në sistemin gjyqësor në këto komuna, përmes të cilit pjesëmarrja e shqiptarëve u soll vetëm në përfaqësim simbolik”, thotë Kamberi.
Ai thekson se kjo ka krijuar rrethana në të cilat puna në institucionet shtetërore konsiderohet e drejtë ekskluzive e popullatës shumicë serbe, e jo e të tjerëve.
Nisma e Kamberit për ndryshimin e ligjit u mbështet nga tre deputetë të opozitës – Enis Imamoviq, Selma Kuçeviq dhe Aleksandar Olenik.
