Shkruajnë nxënësit e shkollave të mesme nga Bujanoci dhe Presheva, vijuesit e praktikës për gazetari
Bujanoc, 14 shkurt 2025. – “Është ndjesi e keqe kur sheh një vend të lirë pune për të cilin i plotëson kushtet, por nuk mund të aplikosh sepse diploma nuk të njihet. Ndihesh i refuzuar, sikur nuk i përket vendit ku jeton. Nuk ke të drejtë as të aplikosh, e lëre më të gjesh punë. Nuk je i barabartë me të tjerët”, thotë Fidan Fejzulli nga Presheva, i cili asnjëherë nuk ka punuar në profesionin e tij për shkak të mosnjohjes së diplomës.
Fidan Fejzulli është 40 vjeç. Ai ka diplomuar në Fakultetin Juridik në Prishtinë në vitin 2010, ndërsa më pas është regjistruar në studimet master, ku ka përfunduar vitin e parë. Diploma e tij nuk është njohur edhe sot e kësaj dite, ndonëse tri herë është arritur marrëveshje për njohjen e diplomave nga Kosova në Serbi.
Lexoni më poshtë një intervistë me Fidanin se si është të jetosh me vetëdijen se “njohuritë e tua nuk njihen”.
Keni punuar ndonjëherë si avokat, apo në profesion?
– Fatkeqësisht, jo. Kam qenë praktikant në Ministrinë e Kulturës dhe Informimit në vitin 2011/2012. në Beograd. Aty kam punuar dhe kam mësuar edhe më shumë nga profesioni im, gjegjësishtë pata mundësi të punoja me juristë në ministri, të isha me ta në zyrë dhe pas kësaj nuk pata më asnjë mundësi tjetër.
Më saktësisht, ku mund të punoni me diplomën tuaj?
-Në Serbi askund, sepse ajo diplomë nuk njihet. Mund të punoj në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni, por në Maqedoni diploma duhet duhet më parë të nostrifikohet.
Cilat ishin planet tuaja kur u regjistruat në fakultet?
-Kur u regjistrova në fakultet, gjithçka ishte ndryshe. Megjithatë, në kohën kur u diplomova, shumë gjëra kishin ndryshuar, askush nuk kishte shpresuar për këtë. Para se Kosova të shpallte pavarësinë, ato diploma ishin njohur, por që nga shpallja e pavarësisë, në diploma shkruan Republika e Kosovës dhe për këtë arsye nuk vlejnë më këtu në Serbi.
Si ndihesh të kesh një diplomë që nuk do të thotë asgjë në vendin ku jeton?
-Është një ndjenjë shumë e keqe, sepse shikon një vend të lirë pune për të cilin i plotëson kushtet, por nuk mund të aplikosh sepse nuk të njihet diploma. Ndihesh i refuzuar, sikur nuk i përket vendit ku jeton, as nuk ke të drejtë të aplikosh, e lëre më të gjesh një punë. Nuk je i barabartë me të tjerët vetëm për shkak të asaj diplome, që mendoj se është më shumë një çështje vetëm politike, asgjë tjetër. Programet e studimit janë të njëjta këtu dhe në Kosovë.
Ju jetoni në Preshevë, a keni menduar ndonjëherë të largoheni për shkak të situatës me diplomën tuaj?
-Ndoshta e kam menduar, por kam qenë me fat që pas përfundimit të praktikës kam arritur të gjej rrugën në fusha të tjera, në profesion tjetër. Punoj në sektorin privat dhe kjo më bëri të mos mendoja të largohem. Por kam shumë miq që nuk ia dolën këtu dhe u detyruan të shpërngulen. Ata shkuan ose në Kosovë, ose në Gjermani, ose në një vend tjetër. Prioriteti im ka qenë gjithmonë të qëndroj këtu, të punoj këtu dhe të jetoj këtu.
Sa njerëz në Preshevë kanë të njëjtin problem si ju? Ata që nuk ia dolën dot, çfarë po bëjnë tani?
-Dihet se shumica e të rinjëve nga Presheva dhe Bujanoci, kur mbarojnë shkollën e mesme, zgjedhin Prishtinën për të studiuar, sepse është afër tyre, aty kanë të afërm e të ngjashme. Ata kanë një problem që nga viti 2008 dhe numri i tyre po rritet dita-ditës. Pothuajse të gjithë miqtë e mi me të cilët kam studiuar nuk janë kthyer këtu, ose jetojnë në Kosovë ose janë jashtë vendit. Ata që nuk u larguan mund të punojnë në kafene apo diçka tjetër, por askush në profesion.
Ju punoni privatisht dhe e gjetët veten në të. Nëse tani do t’ju jepej mundësia të ushtronit profesionin e juristit dhe të punoni në këtë profesion, do të pranonit?
-E vetmja gjë që do të bëja tani është ta nostrifikoja diplomën time. Jo sepse më duhet tani, por për të fituar të drejtën time dhe për ta ditur se diploma ime më njihet. Mendoj se është tepër vonë për mua që të ushtroj profesionin e juristit ose të punoj si avokat tani. Për ta arritur këtë, më duhen të paktën 3 deri në 5 vite të tjera dhe nuk mendoj se jam në gjendje të humbas kaq shumë kohë tani. Nuk do të kishte asnjë ndryshim për mua nëse do të punoja në këtë profesion tani, por do të bënte ndryshim për shumë të rinj të tjerë, për shembull mjekë që kanë mbaruar shkollën e mjekësisë, por nuk punojnë. Njohja e diplomave mund të ketë ndikim që të rinjtë të mos largohen nga këtu.
Cili do të ishte mesazhi juaj për autoritetet në Serbi?
-Mesazhi im për autoritetet është që marrëveshjet që janë arritur deri më tani duhet të zbatohen më në fund dhe që të njihen diplomat. Marrëveshjet e tjera, nga të cilat përfiton qeveria, po zbatohen. Të gjitha dokumentet njihen, vetëm diplomat jo. E gjithë kjo më duket një përpjekje e qeverisë për t’i dëbuar njerëzit nga këtu, ndërsa këtë po e bënë disi që të duket si një mënyrë legale, ngase nuk ua njeh diplomat. Pas disa vitesh, njerëzit detyrohen të jetojnë dhe të punojnë ku të munden.
Çfarë do t’u thoshit të rinjve, apo nxënësve të shkollave të mesme që ende nuk janë regjistruar në fakultete?
– Është e vështirë. Por ata duhet të shkojnë dhe të regjistrohen në fakultet kudo që të munden, kështu që ndoshta diçka do të ndryshojë deri në përfundimin e studimeve. Ndoshta ky problem i diplomës do të zgjidhet njëherë e mirë. Edhe pse nuk kam arritur të punoj si jurist, po të mund ta bëja nga e para, do të bëja të njëjtën gjë, do të regjistrohesha në Fakultetin Juridik në Prishtinë.
Ky tekst është rezultat i praktikës gazetareske me nxënës të shkollave të mesme nga Bujanoci dhe Presheva. Trajnimi me të rinjtë për forcimin e kompetencave ndërkulturore dhe mediatike u zbatua si pjesë e projektit (Për)forco zërin e të rinjëve përmes Bujanovaçke, të zbatuar nga Grupi 484 dhe portali Bujanovaçke.
*Praktika gazetareske u mbështet si pjesë e projektit “Fuqizimi i të rinjve shqiptarë dhe përmirësimi i integrimit në shoqërinë serbe” zbatuar nga Nismës Qytetare, ndërsa financuar nga Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar të Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut, përmes Fondit për Konflikt, Stabilitet dhe Siguri (CSSF). Përmbajtja e tij është vetëm përgjegjësi e Grupit 484 dhe Portalit Bujanovaçke, ndërkaq nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar të Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut apo Nismës Qytetare.
