BUJANOVAČKA ČARŠIJA (2): Turska škola – Ruždija

 

Zgrada je bila dvospratna. Nalazila se kraj  glavne ulice, prekoputa današnje opštinske zgrade. Predpostavljam da je izgrađena 1907. godine, a možda i ranije. Do 1912. godine u toj zgradi se izvodila nastava na turskom jeziku. Posle 1912. godina ovaj objekat je služio kao Osnovna škola na srpskom jeziku i škola učenika u privredi-ŠUP. Stari  Bujanovčani ovu zgradu pamte kao najveću zgradu u bujanovačkoj čaršiji iz perioda Osmanlija

dzaja1Piše: Džahid Ramadani

Osmanlije su pridavale izuzetan značaj obrazovanju. Čitav XIX vek protekkao je u duhu reformi. Objavom Tanzimata  od 03.11.1839. godine, koji je imao za cilj reorganizaciju imperije u svim sverama života: politici, ekonomiji, ideologiji… glavni cilj reforme bio je usmeren na  koremite promene u obrazovanju.

U ovoj eri, koju su evropljani nazvali “Era of modern reform”, veliki reformator Midhat-paša niški valija (1861-1864) je govorio: ”Škola ide ispred džamije”. Sultan Abdulmedžid, nastavljajući započete reforme svoga oca, godine 1845. i 1847. produbljuje  reforme donoseći odluke da osnovna škola “sibiyan mektebi” bude u četvorogodišnjem trajanju i da bez odgovarajućih diploma ne može niko da obavlja učiteljski poziv.

Stari  Bujanovčani ovu zgradu pamte kao najveću zgradu u bujanovačkoj čaršiji iz perioda Osmanlija

Da bi obrazovni sistem uredio i učinio kavalitetnijim, preduzeo je ozbiljne korake. Godine 1869. objavljena je “Maarif-I Umumiy Nizamnamesi” – Uredba s opštim aktima   Ministarstva prosvete. Tom Uredbom, škole su prešle u nadležnost države. Njome je regulisano da se u svakom selu, mahali, ima otvoriti  jedna osnovna škola. U kasabama koje imaju 500 kuća – srednje škole – Ruždije (Rüştize), u gradovima sa 1.000 kuća Idadije.

Poznata je bila Skopska idadija. U centrima vilajeta po uredbi i aktima trebalo otvoriti obrazovne institucije za školovanje superiornih kadrova, nalik na univerzitetske. Te obrazovne ustanove zvale su se Darülmuallim, vrsta Učiteljskog fakulteta. U početku u ovoj ustanovi su se obrazovali kadrovi za osnovne i srednje škole, a kasnije i za moderne osnovne škole Iptidaije i Idadije. Sudeći po kriterijima  uredbe za otvaranje srednje škole po kasabama, Bujanovac je u vreme otvaranja pomenute  škole imao 500 kuća i stekao uslov za otvaranje Ruždije.

Najveličansvenija zgrada Bujanovca, izgrađena od tvrdog materijala, која је ulepšavala bujanovačku čaršiju bila je turska škola- Ruždije. Jovan Hadživasiljević je naziva ”Produžena Ruždija“ .

Pojmom mektebi rušdije Abdulah Škarić, podrazumeva prvi stepen (faza) srednje škole. Međutim, pojmom produžena ruždija podrazumeva se potpuna srednja škola, “škola za odraslu punodobnu djecu“.

Otvaranje ove škole ima istorijski značaj za obrazovanja u Bujanovacu i okolini. U njoj su se obrazovali učenici bez obzira na nacionalnu i versku pripadnost, a mnogi od njih nastavljali su školovanje u većim gradovima

Zgrada je bila dvospratna. Nalazila se kraj  glavne ulice, prekoputa današnje opštinske zgrade. Predpostavljam da je izgrađena 1907. godine, a možda i ranije. Do 1912. godine u toj zgradi se izvodila nastava na turskom jeziku. Posle 1912. godina ovaj objekat je služio kao Osnovna škola na srpskom jeziku i škola učenika u privredi-ŠUP. Stari  Bujanovčani ovu zgradu pamte kao najveću zgradu u bujanovačkoj čaršiji iz perioda Osmanlija. U ovoj zgradi sam i ja učio kao učenik II i V razreda osnovne škole. Srušena je 1976. godine i na tom mestu je izgrađena desetospratnica, najvišlja zgrada u Bujanovcu.

Otvaranje ove škole ima istorijski značaj za obrazovanja u Bujanovacu i okolini. U njoj su se obrazovali učenici bez obzira na nacionalnu i versku pripadnost, a mnogi od njih nastavljali su školovanje u većim gradovima.

(U sledećem nastavku: ZGRADA HUĆUMETA-UPRAVNA ZGRADA)

BELEŠKA O AUTORU: Džahid Ramadani, pesnik, publicist,  prevodilac ,dugo se bavi pisanjem na srpskom ,albanskom i turskom jeziku. Maja ove godine je objavio zbirku pesama na albanskm jeziku BUJANOCI KRENARIA IME-BUJANOVAC,MOJ PONOS. U svojim pesmama i proznim tekstovima sa puno ljubavi  i topline opisuje Bujanovac, njegove ljude i događaje. Iz njegovog bogatog opusa čitaćete u nastavcima o BUJANOVAČKOJ ČARŠIJI, znamenitim objektima u kojima se odvijao život ovog grada: Stara opština, Turska Škola, Srpska škola (sačuvana), Lekovitoj moći Bujanovačke-Karaman banje. O čuvenom Bilač hanu, o Škodrinoj kući u Starcu, o Albanskom ustanku u Vranjskom pašaluku… O najpoznatijim bujanovačkim trgovcima i zanatlijama koji su bili oličenje ovoga grada: Nikoli Laziću, Božinu Popoviću-Žiki Karči, Dimi Dodiću Baronu… .Prikupljaju se podaci o Josifu Timiću, Dinetu Timiću, Dajči Ćebapčiji, Mulla Hasanu,Mehmedu Čorovinji, Zejni Šoferu i dr.

 

 




One thought on “BUJANOVAČKA ČARŠIJA (2): Turska škola – Ruždija

  1. Anka

    Lepo je sto je g-din. Dzahid Ramadani, istrazujuci o Bujanovackoj carsiji prikupio dosta materijala, slikovito sa toplinom zabelezio i prezentovao nama citaocima o ljudima iz tog perioda, znamenitim objektima, druzenjima…Svaka cast za zalaganje i upornost da ovo sta citamo vidi svetlost dana.

    Reply

Ostavite odgovor

Vaša adresa e-pošte neće biti objavljena. Neophodna polja su označena *