BUJANOVAC, 2. mart 2022. (foto FB, privatna arhiva) – Na današnji dan navršavaju se tri decenije od referenduma na kome se gotovo 100 odsto Albanaca Bujanovca, Preševa i Medveđe izjasnilo za teritorijalnu i političku autonomiju sa pravom pripajanja Kosovu.

Glasalo se dva dana, 1. i 2. marta 1992. godine na 75 biračkih mesta u privatnim prostorijama. Glasalo je preko 46.000 birača ili 98 odsto, koji su odgovorili pozitivno  a referendum je proglašen kao veoma  uspešan.

Referendum, međutim, nisu priznali ni tadašnja država ali ni međunarodna zajednica.

Prema oceni medija na albanskom, organizacija referenduma 1. i 2. marta 1992. godine bila je i ostala najvažniji rezultat dve najstarije političke stranke koje okupljaju Albance juga Srbije, PDD i DPA, koje su dve godine pre  toga započele sa nezavisnom političkom organizacijom Albanaca u Preševskoj dolini.

Odluka o sprovođenju referendumu doneta je 16. februara 1992, kada je u Preševu održana skupština od 96 delegata koji su predstavljali političke partije i udruženja iz tri opštine.

Na ovoj skupštini predložene su tri opcije: teritorijalno-politička autonomija, administrativna i kulturna autonomija i teritorijalna autonomija sa pravom na ujedinjenje sa Kosovom.

Danas, 29 godina nakon referenduma, većina političkih partija koje u Srbiji okupljaju Albance, zalažu se za pripajanje Kosovu tri opštine juga Srbije, kao i za sprovođenje rezultata ovog izjašnjavanja.