Bujanoc, 3. maj 2024. Sot shënohet Dita Botërore e Lirisë së Medias, e cila thekson rëndësinë e lirisë së medias dhe u kujton autoriteteve shtetërore se janë të detyruara të respektojnë dhe mbështesin të drejtën e lirisë së shprehjes.
Në Serbi, liria e mediave mbetet një nga parakushtet bazë për zgjedhje të ndershme dhe demokratike për opozitën, e cila duket e ndarë për bojkotin e tyre në Beograd, shkruan Beta.
Përveç përfaqësimit të pabarabartë të qeverisë dhe opozitës në media, është vështirësuar edhe puna e gazetarëve, me 36 sulme të regjistruara në 4 muajt e parë të vitit 2024, sipas NUNS (Shoqata e Pavarur e Gazetarëve).
Shoqata thekson se katër gazetarë janë sulmuar dhe se kundër 17 prej tyre u është bërë presion. Vitin e kaluar u regjistruan 183 sulme ndaj gazetarëve.
Me rastin e Ditës Botërore të Lirisë së Shtypit, Asociacioni i Gazetarëve të Serbisë (UNS) njoftoi se sulmet kanë vazhduar edhe këtë vit, duke regjistruar 33 raste të kërcënimeve ndaj gazetarëve dhe mediave në tre muajt e parë. Në deklaratë, UNS kërkoi që autoritetet kompetente të hetojnë në mënyrë efektive kërcënimet ndaj gazetarëve nga presionet e bartësve të funksioneve publike, pronarëve të mediave dhe njerëzve të tjerë të pushtetshëm, si dhe ndryshimin e Kodit Penal.
Gjithashtu kërkohet që institucionet e Kosovës dhe administrata ndërkombëtare në Kosovë të formojnë urgjentisht një Komision Ndërkombëtar të Ekspertëve për të hetuar vrasjet dhe kidnapimet e gazetarëve dhe punonjësve të mediave në Kosovë nga viti 1998 deri në vitin 2005.
Fillimi i vitit u shënua edhe nga bastisjet mediatike ndaj gazetarëve Ana Laliq dhe Dinko Gruhonjiq, pas së cilës të hënën Reporterët pa Kufij i bënë thirrje Komisionit Evropian që t’u bëjë thirrje autoriteteve në Serbi që të nxjerrin para drejtësisë përgjegjësit për kërcënimet ndaj presidentit tëi Shoqatës së Pavarur të Gazetarëve të Vojvodinës dhe drejtorit programor i asaj shoqate dhe një profesor universitar.
Sekretarja e Përgjithshme e Këshillit të Evropës (KE), Marija Pejçinoviq Buriq, në prag të Ditës Botërore të Lirisë së Shtypit, më 3 maj, theksoi rëndësinë e mbrojtjes së gazetarëve, veçanërisht në vitin vendimtar zgjedhor 2024, për të ruajtur demokracinë.
“Ndërsa miliona qytetarë në Evropë dhe në kontinente të tjera votojnë në zgjedhjet vendimtare në 2024, ne duhet të kujtojmë rolin kritik që luajnë gazetarët dhe mediat cilësore në sigurimin e aksesit në informacione pluraliste dhe të besueshme dhe opinione dhe ide të ndryshme, në mënyrë që të mund të marrim vendime të informuara në arritjen e të drejtave demokratike”, tha Pejçinoviq Buriq, njoftoi SE.
“Pa pa media pluraliste dhe gazetarë të lirë dhe të pavarur, demokracia e vërtetë dështon dhe mund të dështojë. Ata janë një shtyllë e demokracisë dhe nuk duhet të harrojmë kurrë se liria e tyre është edhe e jona”, shtoi ajo.
Kryetari i bordit të drejtorëve të Asociacionit të Mediave të Pavarura Elektronike (ANEM), Veran Matiq, vlerësoi sot se dialogu ndërmjet përfaqësuesve të qeverisë dhe shoqatave dhe asociacioneve kredibile, me mbështetjen e OSBE-së dhe Komisionit Evropian, është një “minimum i domosdoshëm” për të ndalur rënien e gazetarisë dhe zhdukjen e mediave profesionale në Serbi.
“Solidariteti i gazetarëve dhe medias, mbrojtja e përbashkët e etikës së profesionit, siguria e gazetarëve, lufta për kushte më të mira pune dhe respekt, janë synime të rëndësishme që mund të na ndihmojnë të presim me zhvillime pozitive Ditën e ardhshme Botërore të Lirisë së Medias. ”, tha Matiq, njoftoi ANEM.
Me rastin e Ditës Botërore të Lirisë së Shtypit, e cila shënohet më 3 maj, ai iu referua raportimit të gazetarëve për vrasjet në shkollën fillore Vladislav Ribnikar, Dubonë dhe Malo Orašje, të cilat ndodhën më 3 dhe 4 maj të vitit të kaluar.
Ai deklaroi se përfaqësuesit e institucioneve me deklaratat e tyre shpeshherë të gabuara apo mungesën e informacionit krijuan hapësirë për gabime që shfaqeshin në media dhe mediat në garën për audiencë shpesh shkelnin postulatet e profesionit, kodin, e jo rrallë herë edhe ligjet, ndaj të cilave, siç thotë ai, REM mbeti pasiv dhe i painteresuar për zbatimin e vazhdueshëm të Ligjit për Mediat Elektronike.
Këshilli i Organit Rregullator për Mediat Elektronike njoftoi sot se mbështet plotësisht propozimin që mediat të errësojnë ekranet më 3 maj në ora 08:41 dhe 4 maj në orën 22:32, pra të ndërpritet programi radiofonik brenda 1 minute, me tekstin: “3. dhe 4 maj 2023. Kujtojmë.”
Dy ditë më parë, në forumin e Këshillit të Mediave të shtypit, u vlerësua se mediat në Serbi kanë shkelur rëndë Kodin e Gazetarëve dhe kanë raportuar në mënyrë joetike, joprofesionale, jocilësore dhe pa ndjeshmëri për vrasjet masive në vitin 2023 në shkollën fillore “Vladislav Ribnikar”, Malo Orashje dhe Dubonë.
Këshilli i shtypit ka kryer hulumtime mbi mbulimin mediatik të atyre vrasjeve dhe ka analizuar tekstet e gazetave të përditshme Alo, Blic, Danas, Večernje Novosti, Informer, Kurir, Nova, Politika dhe Srpski Telegraf.
Koalicioni për Lirinë e Medias vlerësoi, me rastin e ditës së djeshme ndërkombëtare të punëtorëve, se pozita e gazetarëve dhe punëtorëve mediatikë në Serbi nuk është aspak e lakmueshme, se puna e tyre është e pasigurt, tarifat e tyre janë të ulëta dhe presionet vijnë nga të gjitha anët në të gjitha forma, shpesh në formën e kërcënimit, por dhe sulmeve fizike.
“Përgjegjësinë më të madhe për një situatë të tillë në Serbi e mbajnë institucionet dhe për këtë arsye u bëjmë thirrje që të krijojnë një mjedis më të mirë për punën e gazetarëve”, thuhet në komunikatën e Koalicionit.
Sipas hulumtimit të shoqatës, pozita sociale dhe ekonomike e gazetarëve dhe punonjësve të tjerë të medias në Serbi është ende e pafavorshme dhe “problem i madh është pasiguria në të cilën punojnë shumë gazetarë, pa të drejta të garantuara pune, me kontrata të pasigurta sipas të cilave punësohen. .”
Nga e gjithë bota vjen lajmi se UNESCO ka dhënë çmimin e saj botëror për lirinë e shtypit për të gjithë gazetarët palestinezë që mbulojnë luftën në Gaza, ku Izraeli ka luftuar Hamasin për më shumë se gjashtë muaj.
Deklarata shtoi gjithashtu se kriza e klimës dhe biodiversitetit, që prek jetën e individëve të panumërt në mbarë botën, historitë e të cilëve duhet të dëgjohen dhe në të cilat gazetarët kanë një rol më të rëndësishëm, nuk duhet të harrohet.
“Prandaj roli i gazetarëve është vendimtar. Nëpërmjet punës së tyre, guximit dhe këmbënguljes së tyre, ne mund të dimë se çfarë po ndodh rreth planetit. Ata punojnë në vijën e parë të luftës sonë kolektive për mirëqenien e planetit tonë dhe kushtet për jetë. Në këtë Ditë Botërore të Lirisë së Shtypit, le të festojmë përpjekjet e tyre të palodhshme për të formuar një të nesërme më të mirë”, thuhet në njoftimin për shtyp dhe shpall fushatën e tyre “Kjo histori duhet treguar”.
Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres trajtoi gjithashtu krizën mjedisore, duke deklaruar se mediat lokale, kombëtare dhe globale mund të nxjerrin në pah historitë për krizën klimatike, humbjen e biodiversitetit dhe padrejtësinë mjedisore.